تکیه گروه در واجشناسی آهنگ فارسی: یک مطالعه موردی*

نویسندگان

وحید صادقی

چکیده

این مقاله به بررسی و تحلیل آواشناختی و واجشناختی نواخت مرزی h- در ساخت نواختی گروه زیروبمی پیش­هسته فارسی می­پردازد. در یک مطالعه آزمایشگاهی سه دسته کلمه با سه الگوی تکیه­ای متفاوت شامل تکیه پیش­ماقبل­ پایانی، تکیه ماقبل پایانی و تکیه پایانی به عنوان کلمات هدف آزمایش انتخاب شدند. سپس کلمات درون دو نوع جمله در جایگاه تکیه زیروبمی پیش­هسته قبل از یک تکیه پیش­هستهِ دیگر قرار داده شدند به طوری که در یک دسته از جملات، کلمات هدف تحت فشار نوایی نواخت تکیه زیروبمی مجاور و در دسته دیگر بدون فشار نوایی ناشی از تکیه مجاور تولید شدند. جملات سپس توسط چهار شرکت­کننده بومی زبان فارسی تولید شدند. نتایج نشان داد h- در تمامی گروه­ها به غیر از گروه تکیه پایانی که در آن فضای زنجیره­ای کافی برای تظاهر نواخت مرزی وجود ندارد، تظاهر آوایی دارد. بر این اساس، نواخت گروه زیروبمی پیش­هسته فارسی را می توان به صورت توالی از یک تکیه زیروبمی دونواختی با الگوی l+h* و یک نواخت مرزی با الگوی h- بازنویسی کرد: l+h*h-. تکیه زیروبمی l+h* بر هجای تکیه بر گروه زیروبمی منطبق است و h- به صورت یک فلات از قله زیروبمی h* تا مرز پایانی گروه گسترده می­شود. تظاهر آوایی h- در سطح آوایی بسته به الگوی تکیه گروه زیروبمی متفاوت است. در تکیه پیش­ماقبل پایانی با توجه به فاصله دو هجایی قله تا مرز پایانی گروه، فلات h- به صورت گونه اصلی خود، یعنی هم­گام با سطح بسامد f0 قله h* ظاهر می­شود. در تکیه ماقبل پایانی، فلات h-، به علت کاهش فاصله مورد نظر، به صورت یک تمایل عام و نه نظام­مند، در سطحی پایین­تر از f0 قله تظاهر می­یابد. در کلمات تکیه پایانی، نواخت h- با توجه به نبود فضای زنجیره­ای کافی تظاهر آوایی ندارد. تظاهر h- در سطح آوایی به صورت یک گستره نواختی بر مبنای تحلیل کپی نواخت قابل تبیین است. طبق این تحلیل، فلات یا گستره h- حاصل یک (در گروه تکیه ماقبل پایانی) یا دو بار (گروه پیش­ماقبل­ پایانی) کپی نواخت مرزی در لایه نواختی هجا (های) بعد از هجای تکیه بر است.

برای دانلود باید عضویت طلایی داشته باشید

برای دانلود متن کامل این مقاله و بیش از 32 میلیون مقاله دیگر ابتدا ثبت نام کنید

اگر عضو سایت هستید لطفا وارد حساب کاربری خود شوید

منابع مشابه

آهنگ شناسی شعر فارسی

نگارنده این سطور در این مقاله قصد دارد پس از بیان مقدمه‌ای در آهنگ شناسی شعر فارسی و ذکر نکاتی چند در تاریخ علم عروض، به اصل و معیار وزن در شعر فارسی بپردازد. به همین منظور به کمک نت‌نگاری ابیات به این نتیجه رسیده است که علت آهنگین بودن مصراع و بیت، تکرار میزان‌های موسیقایی است. در ادامۀ مقاله به ذکر برخی انحرافات وزنی در شعر فارسی پرداخته شده است.

متن کامل

آهنگ شناسی شعر فارسی

نگارنده این سطور در این مقاله قصد دارد پس از بیان مقدمه‌ای در آهنگ شناسی شعر فارسی و ذکر نکاتی چند در تاریخ علم عروض، به اصل و معیار وزن در شعر فارسی بپردازد. به همین منظور به کمک نت‌نگاری ابیات به این نتیجه رسیده است که علت آهنگین بودن مصراع و بیت، تکرار میزان‌های موسیقایی است. در ادامۀ مقاله به ذکر برخی انحرافات وزنی در شعر فارسی پرداخته شده است.

متن کامل

آهنگ ساخت ندایی در فارسی

موضوع مقالة حاضر آهنگ ساخت ندایی در فارسی است و در آن سه نوع ندا[1] توصیف و تحلیل شده‌اند: «ندای عادی»، ندا در حالت عصبانیت «ندای خشمگین» و ندا در حالت تعجب «ندای شگفت‌زده». توصیف این سه گونه با استفاده ازضبط صدای چهار گویش‌ور و تحلیل آن در چارچوب واج‌شناسی لایه‌ای[2] انجام شده است. نظام نمایش آهنگ در این مقاله نظام نواخت و فاصله‌نما[3] می‌باشد. نتایج به دست آمده نشان می‌دهد که سه گونة مذکور دا...

متن کامل

ساختار تکیه و آهنگ زبان شمس تبریزی در مقالات

تکیۀ واژه برجستگی‌‌ای است که به یکی از هجاهای واژه داده می‌‌شود. تکیه، در زبان فارسی، با برخورداری از ابزار لازم (شدت، زیر و بمی) و جای‌گاه دستوری خاص، در جهت تبیین و تفهیم مطالب نقش دارد و در کنار آهنگ حاصل از برجستگی نمود خاص می‌‌یابد. آهنگ از تکیه جدا نیست. هر جا که تکیه هست ارتفاع صوت بیش‌تر می‌‌شود و در هیچ موردی یکی را جدای از آن دیگری نمی‌‌توان یافت. مقالات شمس تبریزی به عنوان مجموعه‌‌ای...

متن کامل

منابع من

با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید


عنوان ژورنال:
پژوهشهای زبانی

ناشر: دانشکده ادبیات وعلوم انسانی

ISSN 1026-2288

دوره 5

شماره 2 2015

میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com

copyright © 2015-2023